Veelgestelde vragen over Onbalanskosten

Onbalanskosten zijn financiële kosten die ontstaan wanneer u als zakelijke energieverbruiker of -producent afwijkt van de vooraf voorspelde hoeveelheid elektriciteit die u zou afnemen of terugleveren. Deze kosten zijn onderdeel van het systeem waarmee de landelijke netbeheerder (TenneT) het elektriciteitsnet in balans houdt.

Elke afwijking – of u nu meer of minder verbruikt dan afgesproken – kan leiden tot extra kosten. Die worden doorberekend als zogenaamde onbalansvergoedingen of onbalansboetes, afhankelijk van de situatie.

Het Nederlandse elektriciteitsnet moet op elk moment van de dag in balans zijn: de hoeveelheid opgewekte elektriciteit moet gelijk zijn aan het verbruik. Zodra vraag en aanbod uit evenwicht raken, moet TenneT ingrijpen om de balans te herstellen.

Om dit evenwicht te stimuleren, worden marktpartijen (zoals energieleveranciers of grootverbruikers) financieel afgerekend op afwijkingen. U betaalt onbalanskosten als uw werkelijke verbruik of teruglevering afwijkt van wat u of uw leverancier vooraf had gepland.

Onbalanskosten zijn vooral van belang als u:

• zelf energie opwekt (bijvoorbeeld met zonnepanelen of wind),
• actief bent op de energiemarkt (zoals bij directe inkoop),
• gebruikmaakt van een dynamisch energiecontract,
• of werkt met een programmaverantwoordelijke partij (PV-partij).

Ook als u stroom teruglevert vanuit een energieopslagsysteem, of verbruik optimaliseert met een Energie Management Systeem (EMS), krijgt u te maken met de onbalansmarkt. In alle gevallen is het belangrijk om grip te krijgen op uw energiestromen.

Stel: u heeft een groot zonnedak en uw programmaverantwoordelijke verwacht dat u om 14.00 uur 100 kWh gaat terugleveren. Maar het gaat onverwacht regenen, en u levert slechts 70 kWh terug. Die 30 kWh verschil moet door TenneT worden gecompenseerd, wat kosten met zich meebrengt. Dit tekort wordt afgerekend op basis van het onbalanstarief op dat moment.

Andersom geldt ook: als u méér teruglevert dan verwacht, kan dat óók kosten veroorzaken – vooral op momenten dat er al te veel aanbod is.

Nee, de onbalansprijzen zijn variabel en worden pas achteraf bepaald – meestal per kwartier. Ze kunnen sterk schommelen, afhankelijk van:

• weersveranderingen (zon en wind),
• het verbruik van alle aangesloten partijen,
• storingen of onverwachte uitval van centrales,
• marktdynamiek.
  
  

De volatiliteit van de onbalansprijzen maakt het extra belangrijk om uw energieverbruik en -opwek realtime te monitoren en zo veel mogelijk te sturen.

Er zijn verschillende strategieën om onbalanskosten te beperken of zelfs te voorkomen:

1. Realtime monitoring van energieverbruik en -opwek via een Energie Management Systeem zoals de New Energy Manager.
2. Energieopslag inzetten om overschotten tijdelijk op te slaan of tekorten op te vangen.
3. Flexibel energieverbruik: processen automatisch starten of pauzeren op basis van het actuele energietarief of netstatus.
4. Afstemmen met uw programmaverantwoordelijke om nauwkeuriger prognoses te maken.
5. Gebruik maken van forecasting tools die weersdata en verbruiksprofielen combineren.
   
   

New Energy Systems ondersteunt u bij het optimaliseren van uw energiestrategie met slimme techniek en inzichten op maat.

Onbalanskosten zijn variabele marktprijzen die ontstaan door afwijkingen in vraag en aanbod. Netbeheerkosten daarentegen zijn vaste of gereguleerde kosten voor het transport en beheer van het elektriciteitsnet, zoals:

• Aansluitkosten
• Transporttarieven
• Meetdiensten
  
  

Beide kosten komen voor op uw energienota, maar hebben een totaal andere oorsprong en beïnvloedbaarheid.

Ja, in sommige gevallen ontvangt u zelfs een vergoeding. Als u op het juiste moment méér energie teruglevert dan voorspeld – en het net heeft op dat moment behoefte aan extra aanbod – dan kunt u een positieve onbalansvergoeding krijgen.

Dit vereist echter een goed afgestemd energiesysteem dat snel kan reageren op marktfluctuaties. In de praktijk is het lastig om structureel voordeel te halen uit onbalansvergoedingen zonder geavanceerde sturing.

Absoluut. Energieopslag speelt een cruciale rol in het beperken van onbalanskosten. Met een batterijopslagsysteem kunt u:

• piekproductie tijdelijk opslaan in plaats van direct terugleveren,
• stroomverbruik verschuiven naar gunstigere momenten,
• flexibeler inspelen op marktprijzen.

In combinatie met een EMS kunt u automatisch beslissingen laten nemen over laden en ontladen, op basis van netstatus en actuele tarieven.

Een Energie Management Systeem zoals de New Energy Manager biedt u realtime inzicht in:

• opwek, opslag en verbruik,
• piekbelasting,
• teruglevercapaciteit,
• en afstemming met marktprijzen of EMS-protocollen.

Met deze informatie kunt u de juiste keuzes maken om onbalanskosten te vermijden, processen te optimaliseren en uw netbelasting te verminderen. In een wereld waarin netcongestie en energiekosten steeds onvoorspelbaarder worden, is energiebeheer geen luxe meer, maar een noodzaak.

Zonder maatregelen kunnen onbalanskosten ongemerkt oplopen, vooral bij bedrijven die veel zonne-energie opwekken of met dynamische contracten werken. De risico’s:

• onverwachte hoge kosten op uw energienota,
• verlies van rendement op uw installatie,
• financiële onzekerheid bij groei of uitbreiding,
• moeilijkere aansluiting op flexibele energiemarkten.
  
  

Preventie is hierin altijd goedkoper dan correctie achteraf.